شورا نهادی است که تجلی‌بخش تأمین مشارکت عامه، بهره‌گیری از عقل و خرد جمعی، بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و استعدادهاست و می‌تواند با نقش‌آفرینی در تصمیم‌گیری، نظارت، مشورت و اجرایی، کارآمدی نظام سیاسی و اداری را در عرصه‌های گوناگون ارتقاء بخشد و مطلوبیت را در بسیاری از ساختارهای حقوقی و سیاسی از طریق مشارکت شهروندان تضمین نماید.نهاد شورای شهر به عنوان یک مجلس محلی که با رای مستقیم مردم انتخاب می‌شود، از بارزترین مظاهر دموکراسی و حاکمیت مردم بر اداره ی امور کشور و گامی در جهت رهایی از تمرکز اداری است.هرچند قانون اساسی، شوراها ا از ارکان اداره کشور می‌داند [اصل هفتم] و فصل هفتم آن به این موضوع پرداخته [اصول ۱۰۰ تا ۱۰۷] و با اینکه قوانین متعددی توسط مجلس شورای اسلامی در این خصوص به تصویب رسیده‌است، اما شوراهای محلی تاکنون جایگاه واقعی خود را در نظام اداری کشور هرگز باز نیافته‌اند.شوراها به عنوان ارکان تصمیم‌گیری و اداره امور محلی، نقشی تعیین کننده در منطقه خودشان دارند.استانداران، فرمانداران، بخشداران و سایر مقامات کشوری که از طرف دولت تعیین می‌شوند، در حدود اختیارات شوراها، ملزم به رعایت تصمیمات آنها هستند.شوراها می‌توانند از طریق آیین‌نامه در جهت پیشبرد امور محلی نقش مثبتی ایفا کنند، اما اغلب در بیشتر شوراها دیده می‌شود که افرادی فقط برای کسب شهرت و نشان دادن خود در محل یا منطقه، رو به سمت عضویت در شوراها می‌آورند و پس از رای آوردن، فقط نقش آدمی ساکن را بازی می‌کنند و از آنها نامی بجز “عضو شورا بودن” شنیده نمی‌شود !!
معمولا” اعضای شورا با نقش و جایگاه خود، در نظام عدم تمرکز آشنایی ندارند.عدم تمرکز به شورا، شخصیت حقوقی مستقل از دولت داده و دارای بودجه‌ای مستقل است و در تصمیم‌گیری‌ها، مستقل از دولت عمل می‌کند و دولت فقط می‌تواند بر آنها نظارت قیمومیتی داشته باشد. / فقط همین
با این اوصاف باید گفت: شوراها در دوره‌های گذشته عملکرد خوبی از خود نشان نداده‌اند. [البته با تجاربی که از شوراهای کلان شهرها و چند شهر استان گیلان مشاهده نموده‌ایم، فقط در دور اول شورای شهر رشت، آستانه با وجود بزرگانی فرهیخته چون رضا صالح و سروش اکبرزاده عملکرد خوبی، به خصوص در فرهنگ مشاهده گردید و کمی از شورای شهر دور اول تهران عملکرد خوب دیده شد.]
ناگفته نماند که شهرداری‌ها در ایجاد بستر و زیرساخت کسب وکار شهری و هم در ارائه خدمات به بازار کار، نقشی بسیار موثر دارند.بنابراین از وظایف شهرداری‌ست که فضایی را برای عرضه و تقاضای کار فراهم نماید.در یک شهر هیچ کار اقتصادی را نمی‌توان نام برد که با فعالیت‌های شهرداری مرتبط نباشد.
●شهرداری‌ها بسترسازان کارآفرینی‌اند●
برای مثال کمترین کاری که شهرداری‌ها برای ایجاد کار موظفند انجام دهند، قرار دادن جا و مکان در اختیار سرمایه‌گذاران و کارآفرینان است.علاوه بر این شهرداری‌ها مستقیما” در ایجاد دسترسی‌های ارتباطی مردم با مراکز کار، کاملا” درگیر خواهند بود.و این وظایف مهم باید در یک فضای امن به ثمر برسد.و تا زمانی که شوراهای شهر در درون خود درگیری‌های سیاسی و گاها” اقتصادی دارند، هرگز هیچ فضای امنی برای نهاد شهرداری بوجود نخواهد آمد، تا راندمان حقیقی خود را نشان دهد.البته ناگفته نماند؛ که این جملات دلیل بر این نمی‌شود که شهردار یا نهاد شهردای آن را بهانه کند و وظایف و خدمات رسانی خود به شهر و شهروندان را پاک فراموش نماید.
در مورد عملکرد شوراهای شهر باید عرض کنم که؛ شوراهای شهر شهرهای استان گیلان را تقریبا” مشابه می‌دانم و بیشتر از وظایفی که دارند، همیشه درگیر مشکلات درونی بوده‌اند.و با این اوصاف هرگز راه به جایی نخواهند برد.و در این میان مردم همیشه قربانی این لجبازی‌های بچه‌گانه بوده‌اند.
اما حرف دلی که دوست ندارم در دل بماند:
☆ بارها و بارها بر روی کاغذ و در تئوری دیده و شنیده‌ایم که شورای شهر را نمود مشارکت اصیل مردمی در عرصه تصمیم‌گیری‌های اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی و به نوعی مشارکت جمعی در تصمیم‌گیری‌های مربوط به امور مردم معرفی کرده‌اند:
● شوراها تجلی‌گاه مردم سالاری‌اند.● شوراها نمونه ی حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش هستند.● به علاوه ی تمام این‌ها در قانون اساسی، همین شوراها افزون بر شرکت در فرآیند تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری، از اختیارات وظائف اجرائی نیز برخوردارند.اما …
اما امروز که به پایان دوره ی چهارم شوراهای شهر و روستا نزدیک می‌شویم، و مسئولان بر سیاسی نبودنش !! تاکید دارند، پرسش قابل تاملی مطرح می‌شود:
○ شوراها تا چه اندازه با مردم هماهنگ بوده‌اند و یا هستند؟
و آیا از طریق شورا، مردم در تصمیم‌گیری‌های شهری[اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و عمرانی …] مشارکت دارند؟
این پرسشی قابل تامل است، و مسئولان و کسانی که بر سیاسی نبودن شوراهای شهر و روستا پافشاری می‌کنند، باید پاسخ‌گوی این‌گونه پرسش‌ها باشند.
امید آنکه نهاد شورا مهمتر از این در نگاه مسئولین و مردم باشد.
انشاالله چنین پیش خواهد آمد.
حسن جهانچی عضو شورای مرکزی مجمع نیروهای خط امام استان گیلان
لطیف