جشن شهریورگان؛ شهره به روز پدر ایرانی

زهرا (شیوا) روحی فر

شهریورگان یا آذرجشن در تقویم اوستایی چهارمین روز ماه شهریور و از شمار جشن های آتش است. در آیین زرتشتی هرگاه نام ماه و روز یکی می شد پیشینیانمان به پرستشگاه ها رفته و گرد هم می آمدند، جشنی برپا نموده و نیایش می کردند. ولی در تقویم جلالی، که اولین ماه سال ۳۱ روزه است، این جشن ۵ روز زودتر برگذار می شد. در کتاب مقدس اوستا، امشاسپند شهریور،  “خشتره وئیریه” که نماد مردانه و  ویژگی نرّینگی  داشته، در کنار دو ویژگی  “خشتره” یعنی  “کشور و پادشاهی و “وئیره ” یعنی “آرزو شده”  بهترین زمان برای ارجگذاری به جایگاه پدر بوده است.

شهریور همچنین، دومین مقام را میان امشاسپندان یا ملائک و ایزدان شش‌گانه داراست و از آنجا که امشاسپندان دو وجه مینوی و زمینی دارند، این امشاسپند در جهان مینوی نماینده قدرت و شهریاری مطلقه اهورامزدا و در زمین نگاهبانی  فلزات و سلاح‌ها را  عهده دار است.
همچنین شهریورگان ماه بهره وری  از نعمت کشت و کار و به دست آوردن محصولات کشاورزان بوده و بهترین زمان برای جشن شکرگزاری و در واقع جشن سر خرمن است.
در شهریورگان مردم بر بام ها آتش می افروختند، اهورامزدا را ستایش نموده، میهمانی داده و خوراکی ها بذل نموده و یتیمان را می نواختند، ولی شوربختانه امروز حتی در بین زرتشتیان نیز این جشن نمودی ندارد.
برخی اما این روز را زادروز کوروش کبیر می دانند که هیچ سندیتی ندارد.
در “بندهشن “از میان گل‌ها، « شاه اِسپَرغم » گل ویژه شهریور معرفی شده و آمده است: «… این را نیز گوید که هر گلی از آن امشاسپندی است؛ و باشد که گوید: شاه اِسپَرغم، شهریور را … خویش است…»

۱- گاهشماری و جشن های ایران باستان، هاشم رضی، انتشارات بهجت، تهران، ۱۳۸۵
۲-بندهش، فرنبغ دادگی، گزارش و برگردان دکتر مهرداد بهار، انتشارات توس، تهران، ۱۳۸۵
۳- اوستا (کهن‌ترین سرودهای ایرانیان)، گزارش و پژوهش دکتر جلیل دوستخواه، انتشارات مروارید، تهران، ۱۳۵۷
۴-بندهش هندی، گزارش و برگردان: دکتر رقیه بهزادی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران۱۳۸۸
۵-فرهنگ اساطیر ایرانی بر پایه متون پهلوی، خسرو قلی زاده، نشر کتاب پارسه، تهران ۱۳۷۵