زندگی و محیط زیست در گیلان در خطر بسیار جدی آلودگی ها ، زباله‌ها ، پسماند و فاضلاب های صنعتی ، کشاورزی و خانگی می باشد

علی کریمی پاشاکی ــ روزنامه نگار__«این قلم احساس شرمندگی می کند که بعد از بیش از سی سال کار فرهنگی و اطلاع رسانی ،در ارتباط با حفاظت از محیط زیست گیلان نتوانسته در مسئولان گذشته و حتی کثیری از شهروندان و روستاوندان گیلانی مؤثر باشد و نقاطی سیاه که به عنوان شرمندگی بر دامان در درجه اول مسئولان بی تدبیر گیلان در گذشته های دور و نزدیک و کثیری از ما مردم گیلان بر جای مانده است که با کمال تأسف همچنان در حال ویرانی زندگی و حیات در این استان می باشند.
سروان رشت ، تموشل لاهیجان ، مادیان گوابر و روستاهای اطراف آن در لنگرود ، محل های دپوی زباله ها در رودسر ، آستانه اشرفیه ، سیاهکل ، بندرانزلی ، رضوانشهر ،تالش، رودبار ، فومن ، صومعه سرا ، شفت ، ماسال و شاندرمن ، آستارا و…
این ویرانگری زندگی و محیط زیست با ذخیره‌سازی پول و منابع ملی و یا حتی برخی اقدامات زیر بنایی هم قابل توجیه نیست.
هیچ چیز در این دنیا به اندازه نیروی انسانی سالم ، زندگی سالم و محیط زیست سالم ارزش ندارد….»

بحران و خطر بسیار جدی پساب ها و فاضلاب های صنعتی ، کشاورزی ، خانگی ، پسماند و زباله‌ها به همراه آلودگی رودخانه ها ،تالاب ها و در کل زندگی و محیط زیست گیلان ، این استان بهشتی را به آلوده ترین استان بدل کرده است.بطوریکه اگر برای نجات استان گیلان در یک هم افزایی همه جانبه و ملی همراه با تأمین اعتبار مورد نیاز برای جلوگیری از انواع و اقسام آلودگی ها ، زباله‌ها ، تصفیه فاضلاب های صنعتی ، کشاورزی و خانگی و همچنین کاهش تولید زباله ها از طرف مردم و رعایت حفاظت از محیط زیست صورت نگیرد ، در سالهای پیش رو، زندگی در گیلان بسیار سخت و غیر قابل تحمل خواهد شد.
این ادعا فقط ‌حرف و سخنان تبلیغاتی و پروپاگاندا نیست بلکه واقعیت علمی تلخی است که اگر در زمان اندک باقیمانده، اقدامات همه جانبه در درجه اول از طرف حاکمیت و بدنبال آن از طرف مردم صورت نگیرد به هیچ عنوان قابل جبران نخواهد بود.

در استان گیلان در حدود ۲۵ نقطه از بهترین مکانها در دل طبیعت اعم از جنگل ، مرتفع ، نقاط بی بدیل و بکر روستایی در شرق ، غرب، جنوب و مرکز استان وجود دارند که براساس تصمیمات نادرست مدیریتی در قدیم به عنوان ‌محل دفن زباله ها آن هم بصورت ‌کاملا سنتی و غیر بهداشتی در نظر گرفتند و بر اساس همان تصمیمات نادرست ، عملاً زباله ها و پسماند را در دل طبیعت رهاسازی کردند.
بر پایه ی نظر کارشناسان ذیربط، یک محل دفن غیر بهداشتی زباله ها ،حدود دو دهه طول ‌می کشد تا شیرابه ی زباله ها، آبهای زیر سطحی و محیط اطراف خود را تا شعاع بسیار وسیعی آلوده می نماید و این حدود ۲۵ نقطه ی سیاه یعنی محل دپوی زباله ها و پسماند ،گیلان را عملاً به جهنمی از زباله ها ، پسماند، شیرابه های زباله‌ها به همراه فاضلاب های صنعتی ،کشاورری و خانگی تبدیل ‌می کند و این فرآیند در بسیاری از شهرستان های استان گیلان که ‌قدمت دفن غیر بهداشتی زباله های آنها به حدود دو دهه رسیده است برای نسل‌های حال و آینده زندگی سالم را عملاً از بین برده است .

مدیریت پسماند ، زباله‌ها ، پساب های صنعتی ، کشاورزی ، خانگی و آلودگی‌های مختلف و متنوع دیگر زیست محیطی و… موضوع هایی هستند که امروزه در اغلب کشورها کم و بیش به یک فرصت اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده اند، به دلیل کم توجهی و عقب ماندن از قافله توسعه در ایران و بویژه استان گیلان ،پیش بینی شده در برنامه‌های مختلف پنج ساله این مباحث و مباحث دیگر به فاجعه کامل بدل خواهد شد.

ازدیاد جمعیت و تغییر الگوهای مصرف ، عدم توجه در احداث مراکز صنعتی و کشاورزی به تصفیه ی پساب های آلوده ی آنها ، به ویژه در مناطق شهری سبب افزایش تولید زباله ها و پسماند و همچنین پساب های مختلف شده همچنین به علت بالا بودن سفرهای زیر زمینی آب، آلودگی ها به منابع عظیم آب های زیر سطحی نیز رسیده است و این یعنی آژیر قرمز زندگی و محیط زیست گیلان.

روش‌های سنتی جمع‌آوری زباله ها و پسماند همچنان ادامه دارد!!؟؟

روش‌های سنتی جمع آوری، حمل و دفع زباله ها و پسماند در گیلان با توجه به عدم کارایی لازم ،با کمال تأسف همچنان ادامه دارد خود به عامل بدتر شدن آلودگی ها بدل شده است .
زباله‌ها را از درب خانه‌ها و واحدهای تجاری، صنعتی جمع کردن و در دل طبیعت و محیط زیست رها کردن، میراث شومی است که اگر در این فرصت اندک باقیمانده اگر به احداث زباله سوز های استاندارد و روش های علمی و بکارگیری تصفیه خانه های مختلف پساب های صنعتی ، کشاورزی و خانگی نینجامد، زندگی و محیط زیست را به

نابودی کامل خواهد کشاند ‌.

اینکه مسئولان ذیربط صرفا به اندازه اعتبار دریافتی و پیش‌بینی شده سال‌های گذشته زباله ها را از مراکز جمعیتی دور کنند، دیگر پاسخگو و حتی راه حل موقتی هم محسوب نمی شود.
در این ارتباط نیازمند شناخت و نگرش واقعی و مدیریتی در حد مدیران لایق و بکارگیری گزینه‌های مناسب و معقول است، یکی از مهمترین بخش‌ها فرهنگ‌سازی و آشنایی عموم با موضوع پسماند است، موضوعی که می‌تواند ایجاد اشتغال و تولید سرمایه کند ،ولی از گذشته های دور تا به امروز به علت مدیریت ضعیف و سنتی باعث به خطر افتادن زندگی ،سلامتی و محیط‌زیست گیلانیان شده است.

همچنین محل های دپوی زباله ها در اقصی نقاط استان گیلان به محل ورود و تغذیه احشام تبدیل شده است و این موضوع در فرآیند تغذیه جامعه می تواند تبعات منفی و خسارت های جبران ناپذیری برای سلامتی مردم به همراه داشته باشد.
در بسیاری از این نقاط حتی کوچکترین فنس و مانعی برای ورود احشام و حتی افراد وجود ندارد!!.

پسماند های عادی و پسماند های سمی و صنعتی و کشاورزی

پسماندهای عادی شامـل پـسمانـدهـای خــانگـــی و نخـــالــه‌هـای سـاختمـانی و غیره هستند، پسماندهای پزشکی (بیمارستانی) شامل پسماندهای عفونی، بافت‌های ناشی از اعمال جراحی و زایمان و آزمایشگاه‌ها می باشند و پسماندهای کشاورزی شامل فضولات، لاشه حیوانات (دام، طیور و آبزیان)، محصولات کشاورزی فاسد یا غیر قابل مصـرف هستند.
پسماندهای صنعتی شامل براده‌ها، سرریزها و پساب و لجن‌های صنعتی اند . باید تأکید کرد پسماندهای ویژه، دسته‌ای از انواع پسماندهای عادی، صنعتی و کشاورزی و… هستند که به دلیل بالا بودن حداقل، یکی از خواص خطرناک در این پسماندها، از قبیل سمی بودن، بیماری زایی، قابلیت انفجار یا اشتعال، خورندگی و عوامل مشابه، نیاز به مدیریت خاص دارند، این پسماندها را جزو پسماندهای بسیار خطرناک محسوب می‌شوند، مثل پسماندهای پرتوزا و داروهای کلره و لجن‌ها که غیر قابل سوزاندن هستند.

فرهنگ سازی برای کاهش تولید زباله و مدیریت برخی زباله‌ها

صاحب نظران معتقدند ،در هرحال با توجه به وضعیت نامناسب مدیریت دستگاه‌های متولی باید تولید زباله را کاهش داد که بهترین و موثرترین روش در کاهش ابعاد فاجعه است.
بر این اساس از آنجایی که نرخ تولید زباله در شهرهای استان گیلان از میانگین کشوری به مراتب بالاتر است و کنترل و کاهش آن از سوی همه ضروری به نظر می‌رسد شهروندان با انجام برخی از موارد مانند جداسازی زباله‌های تر از خشک می‌توانند در نجات زندگی و محیط زیست گیلان بکوشند، شهروندان باید مواد قابل تجزیه مثل پسماند‌های آشپزخانه و مواد غذایی را از سایر مواد جدا کنند .
در ضمن پسماند‌های گیاهی نیز به کود کمپوست تبدیل می‌شود که برای اصلاح خواص خاک و جبران مواد غذایی از دست رفته آن مفید است، روزنامه‌ها و کاغذهای باطله را که قابل بازیافت هستند، جداگانه در کیسه‌ بیندازند ظروف و قوطی‌های فلزی آلومینیوم و شیشه‌های خردشده یا بطری‌های شیشه‌ای را جدا از سایر زباله‌ها بگذارند.
شهروندان برای حمل اجناسی که می‌خرند یک کیف مخصوص ببرند و پس از خرید لوازم مورد نیاز همه را درون این کیف قرار دهند و از قرار دادن لوازم خریداری شده درون کیسه های پلاستیکی جداگانه بپرهیزند و هنگام خرید از بسته‌بندی‌های زیاد از سوی فروشنده جلوگیری کنند.
شیرینی و آجیل را در پاکت‌های کاغذی بخرند.
اگر در حیاط خانه‌‌تان باغچه دارید، می‌توانید مقداری از زباله‌ها و پس‌مانده‌های آشپزخانه مثل پوست تخم مرغ، استخوان، ضایعات سبزی و میوه و ضایعات گوشتی و دیگر مواد قابل تجزیه را در گوشه باغچه یا در گلدان بزرگ خانه دفن کنید.
زباله‌ها را همان‌طور که هستند، دور بیندازید، سعی نکنید چیزی را که قرار است دور بریزید، داخل یک بسته یا درون کاغذ قرار دهید. کافی است آن را در کیسه مخصوص زباله بیندازید، چرا که این در بازیافت زباله موثرتر است.
سعی کنید حتی‌المقدور در خانه از ظروف یک‌بار مصرف پلاستیکی و کاغذی کمتر استفاده کنید و بیشتر غذاهای خانگی بخورید، یکی از مهم‌ترین راه‌های تولید زباله مصرف مداوم غذاهای آماده بیرون است که درون ظروف یک بار مصرف و انواع کاغذها و با بسته‌های مختلف عرضه می‌شوند.
در محل کار برای نوشیدن آب لیوان مخصوص داشته باشید تا مجبور نباشید هر بار از لیوان یکبار مصرف استفاده کنید،تعمیرات را فراموش نکنید، با بروز کوچک‌ترین آسیب، لوازم و اشیای خود را دور نیندازید، بلکه آنها را تعمیر کنید.
لوازمی بخرید که کیفیت خوبی داشته باشند تا مجبور نباشید پس از مدتی آنها را دور بریزید، ظاهر زیبا و ارزان‌قیمت بودن، نه تنها هزینه بیشتری برای خرید مجدد به شما تحمیل می‌کند، بلکه برای حفظ سلامت محیط زیست هم مضر است. بنابراین در تهیه لوازم خانگی و اداری دوام را مدنظر داشته باشید،

دستمال‌های کاغذی را تنها برای استفاده‌های خاص و محدود شخصی مصرف کنید و برای تمیز کردن خانه و میزهای آشپزخانه از دستمال‌های اسفنجی و پارچه‌ای که بتوان آنها را مجددا شست و استفاده کرد، بهره ببرید.
از خرید کردن در بسته‌های کوچک بپرهیزید، می‌دانید که همیشه به دستمال کاغذی نیاز دارید، پس چرا یک‌بار در ماه یک بسته بزرگ نخرید، به جای اینکه هفته‌ای یک‌بار یک بسته کوچک بخرید؟ با این کار زباله‌های کمتری تولید کرده‌اید.
به جای قرار دادن غذا یا ساندویچ خود درون ظروف پلاستیکی یک‌بار مصرف و دور انداختن آنها ،سعی کنید غذای خود را درون ظرفی بریزید که دوباره قابل استفاده باشد، از باتری‌های قابل شارژ استفاده و اگر مجبورید، از باتری‌های زیادی استفاده کنید، یک دستگاه شارژ مجدد تهیه و به جای دور انداختن مجددا آنها را شارژ کنید.
می‌توانید برای اطمینان از سلامت آب یخچال و شیر آب از یک فیلتر آب استفاده کنید تا مجبور نباشید مدام بطری‌های پلاستیکی آب بخرید و پس از استفاده آنها را دور بریزید.

یکی از زباله‌های خشکی که متاسفانه بسیاری از مردم، آن را در طبیعت‌ رها می‌کنند، باتری بوده که حاوی جیوه (فلزی سنگین و به شدت مسموم‌کننده و خطرناک) است که وقتی در طبیعت رها شود، به راحتی جذب سبزی‌های غده‌دار مانند تربچه، هویج، پیاز، سیب‌زمینی، چغندر و غیره می‌شود و با خوردن این گیاهان، وارد بدن ما شده و بیماری ایجاد می‌کند.

خلاصه اینکه به هیچ‌وجه نباید زباله‌ها را بر روی زمین انداخت و در طبیعت رها کرد، می‌توان آنها را در مبدا تفکیک کرد یا به مراکز مربوط به شهرداری که به جمع‌آوری زباله‌های خشک قابل بازیافت مشغول‌اند، تحویل داد.

ادامه دارد…..