نشانه‌هایی که امید به مصالحه را تقویت کردند

دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا در رم برگزار شد. در این‌ ارتباط فاکتورهای مهم و قابل ملاحظه‌ای وجود دارد که عبارتند

هر چند مذاکرات ایران و آمریکا در رم، پایتخت ایتالیا برگزار شد، ولی رم میزبان نبود و فقط مکان مذاکره بود؛ این بار نیز میزبان عمان بود و گفت‌وگوها در سفارت این کشور در رم و با واسطه‌گری وزیر خارجه عمان برگزار شد.
اگر این مذاکرات به نتیجه برسد و صلح را برای منطقه به ارمغان بیاورد، جایگاه منطقه‌ای و جهانی عمان بسیار تقویت خواهد شد. نگاه مثبت مردم ایران به عمان نیز مثبت‌تر می‌شود و روابط دو ملت، بیش از هر زمان دیگری مستحکم خواهد شد. حسن‌نیت عمانی‌ها تا بدین‌جای کار نیز، ستودنی است.

– برگزاری دور اول مذاکرات ایران و آمریکا در عمان، از آن نظر که بالاخره تابو شکست و دو طرف به طور علنی با یکدیگر گفت‌وگو کردند، حائز اهمیت فراوان بود و ارزش راهبردی داشت. با این‌حال، در مرحله نخست، موضوعات کلی مورد بحث قرار گرفتند و از این‌رو، تفاهم اولیه و کلی دور از انتظار نبود. نگرانی از این بود که بعد از بازگشت مذاکره‌کنندگان به کشورهایشان و بررسی نتایج دور اول، مذاکرات در دور دوم، با موانع جدی روبرو شود خاصه آنکه در طول هفته گذشته، مواضع ضد و نقیضی از سوی آمریکا شنیده شد. با این‌حال، بعد از 4 ساعت مذاکره در رم، این نگرانی از بین رفت و با گزارش عراقچی از مذاکرات، مشخص شد که روند، همچنان رو به جلوست و مذاکره‌کنندگان توانسته‌اند گام‌های مثبتی برای رسیدن به مصالحه بردارند.

مهمترین نشانه مثبت‌بودن روند مذاکرات دو چیز است:
اول اینکه قرار شده کار کارشناسی هیأتهای فنی طرفین آغاز شود. معنای این سخن آن است که عراقچی و ویتکاف درباره چارچوب اصلی به توافق رسیده‌اند و حالا قرار است روش اجرای آن توسط هیاتهای فنی بررسی شود. مثلاً ممکن است درباره حد غنی‌سازی توافق شده باشد و حالا باید کارشناسان، روش‌های اجرایی و راستی‌آزمایی را بررسی کنند یا ممکن است درباره اصل رفع تحریم‌ها توافق شده باشد و کارشناسان باید موانع بانکی و قانونی و… را مورد مداقه قرار دهند.
دوم اینکه کارشناسان چهارشنبه کار خود را آغاز می‌کنند و عراقچی و ویتکاف روز شنبه نتایج کار آنها را بررسی می‌کنند. این فاصلۀ اندک زمانی نشان می‌دهد که کار سخت و زمان‌بری در میان نیست و این، نشانه مثبتی است.

– تا بدین‌جای کار، گویا طرفین، هم خط قرمزهای خود را حفظ کرده‌اند و هم از خط قرمزهای مقابل عبور نکرده‌اند. یعنی ایران موفق شده اصل غنی‌سازی را حفظ کند و آمریکا نیز روی عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای پابرجا مانده است. اگر در ادامۀ مذاکرات نیز این تعامل برقرار باشد، امضای سند صلح، بسیار نزدیک است.

– مکاتبه رهبر انقلاب و رئیس‌جمهور روسیه و نیز سفر عراقچی به مسکو قبل از عزیمت به رم هم نشانه قدرتمندی است از اینکه مذاکرات ایران و آمریکا به خوبی و با سرعت مناسب پیش می‌رود. روس‌ها همواره مخالف عادی‌سازی روابط ایران و آمریکا بوده‌اند ولی بعد از مکاتبه اخیر، از روند مذاکرات ابراز رضایت کرده‌اند. گو اینکه تهران توانسته سیاست توازن را برقرار کند و نگرانی روس‌ها را مرتفع یا دست‌کم مدیریت کند. همچنین حضور  رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در رم همزمان با مذاکرات ایران و آمریکا نیز نشان می‌دهد که آژانس نیز به روند مذاکرات خوش‌بین شده است.

– هرچند مذاکرات تا این مرحله، حتی بهتر از آنی که تصور می‌شد پیش رفته و طرفین از آن رضایت دارند، ولی سیب سیاست که به هوا پرت می‌شود تا به زمین برگردد، هزار چرخ می‌خورد. بنابراین باید همچنان با نگرانی و دقت روند را پایید خاصه آن‌که سرسخت‌ترین دشمن مصالحه ایران و آمریکا، یعنی اسرائیل از هیچ کاری برای ایجاد اخلال مضایقه نمی‌کند، هرچند که تا بدین‌جای کار و علی‌الظاهر، ترامپ، ترمز تل‌آویو را کشیده است، ولی نمی‌توان احتمال سنگ‌اندازی را منتفی دانست.

در مجموع، تا کنون، امید بر ناامیدی غالب است و امید که تا  پایان نیز چنین باشد.