غزل لطفی| از ابتدای سال ۱۴۰۱‌ و اجتماع اعتراضی مردم روستای سراوان تا امروز چالش مدیریت پسماند به یکی از مباحث مهم استان گیلان بدل شده است. چالشی که با بسته‌شدن درب لندفیل سراوان وارد فاز جدیدی شد. اما استاندار گیلان معتقد است که در یک‌سال و نیم گذشته برنامه‌های خوبی از سوی دولت در حوزه مدیریت بهینه‌ پسماند و راه‌اندازی کارخانه کودآلی لاکان اجرا شده است.
استاندار گیلان در جلسه پدافند زیستی استان با محوریت ساماندهی پسماند سراوان (۲۰ فروردین ماه ۱۴۰۲) گفته بود؛ اقدامات در موضوع ساماندهی پسماند سراوان به صورت دانش‌بنیان و کاملا فنی و تخصصی در حال انجام است و باید همچنان پرقوت این روند ادامه یابد.
نماینده عالی دولت در گیلان با اشاره به اراده جدی دولت سیزدهم برای رفع اصولی معضل پسماند استان به‌ویژه رشت گفت: در یک‌سال ونیم گذشته برنامه‌های خوبی از سوی دولت در حوزه مدیریت بهینه پسماند و راه‌اندازی کارخانه کود آلی لاکان اجرا شده و این روند تا حصول نتایج مطلوب ادامه خواهد یافت.
اسدالله عباسی همچنین از افزایش ظرفیت تولید کارخانه کود آلی لاکان رشت به بیش از ۸۰۰ تن در روز خبر داد و افزود: این ظرفیت سبب شده دفع غیربهداشتی زباله در منطقه سراوان مسکوت بماند و زباله تولیدی در حوزه مرکز استان به نحو شایسته‌ای مدیریت و امحا شود.
استاندار و رییس قرارگاه پدافند زیستی گیلان در ادامه با اشاره به کم‌کاری‌های ۳۸ سال گذشته استان در حوزه مدیریت پسماند، اضافه کرد: بی‌شک جبران نقیصه‌ای که در مدت ۳۸ سال تداوم داشته را نمی‌توان یکساله برطرف کرد اما حرکتی که برای مدیریت پسماند در استان آغاز شده، منشا تحولات سازنده‌ای است که در بستر وحدت رویه و تعامل منطقی مجموعه دست‌اندرکاران می‌تواند به نقطه عطفی در حوزه محیط‌زیست تبدیل شود.
عباسی در بخش دیگری از سخنان خویش با انتقاد از برخی اظهارنظرهای غیر‌کارشناسانه در‌خصوص علل انتقال رجکتی‌های کارخانه کود‌آلی لاکان در محل سروان تصریح کرد: طبق اعلام کارشناسان محیط‌زیست، رجکتی‌های کود آلی هیچ زیان و بار آلایندگی برای محیط‌زیست ندارد و تلفیق آن با مصالح معدنی روند تکمیل طرح ساماندهی لندفیل سراوان را سرعت می‌بخشد. او تصریح کرد: حال که می‌خواهیم مردم بیشتر از این آسیب نبینند و تلاش‌ها در ساماندهی این وضعیت آغاز شده است، عده‌ای دست به فضاسازی می‌زنند. او خطاب به مدیران استان تاکید کرد: همچنان پرقوت و با همه توان در این حوزه برای رفع آسیب‌های ناشی از پسماند سراوان به کارخود ادامه داده و در رفع موانع کمک کنند.
استاندار گیلان تشریح کرد: ضمن نظارت محسوس بر روند اجرای کارها در موضوع سراوان، نظارت نامحسوس هم وجود دارد و تا شهریور ماه به پیمانکار فرصت داده شده که مطابق تعهداتش وظایف خود را به پایان برساند.
اسدالله عباسی با بیان اینکه تا پایان سال اتفاقات زیست محیطی خوبی در این محدوده رخ خواهد داد، اظهار کرد: باید سراوان را درست تعریف کنیم؛ حرکت را درست انجام دهیم و تصمیمات منطقی اخذ و اقدامات به صورت شفاف با مردم در میان گذاشته شود. او با تاکید بر اینکه به مردم ثابت کنید پای حرف‌تان هستید، اظهار کرد: هر جا تاخیری در کار ایجاد شود باید علت آن به مردم اطلاع‌رسانی و توضیح داده شود تا به یاری و همراهی یکدیگر طبیعت سراوان احیا و به شرایط عادی بازگردانده شود.
استاندار گیلان همچنین بر لزوم اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی عمومی در‌خصوص اقدامات موثر و کارسازی که برای مدیریت پسماند در استان شده، تاکید کرد و افزود: علاوه بر مدیریت زباله و اجرای طرح تفکیک از مبدا که همراه با افزایش ظرفیت کارخانه کود آلی رشت، منشا اثرات سازنده در روند مدیریت پسماند در مرکز استان شده، اقدامات خوبی هم در حوزه ساماندهی فاضلاب رشت و احیای دورودخانه زرجوب و گوهر‌رود در دست اجراست. او ادامه داد: اجرای سیستم تصفیه شیرابه لندفیل سراوان هم از اقداماتی است که در راستای حفاظت از منابع آبی منطقه به خوبی پیش می‌رود.
براساس خبر پرتال استانداری گیلان، عباسی در همین راستا از مدیران و متولیان حوزه مدیریت پسماند در استان خواست، ابعاد مختلف روند ساماندهی پسماند در گیلان را برای مردم تشریح کنند و افکار عمومی را در جریان حقایق قرار دهند تا تداوم کار در بستر یک همراهی و هم‌افزایی به نقطه مطلوب رهنمون شود.
آنچه حائز اهمیت است؛ پس از بسته‌شدن لندفیل سراوان، تا امروز محل جدیدی برای زباله‌هایی که از چندین شهر و روستا به سراوان آورده و عملیات امحا صورت می‌گرفت، مشخص نشده و از کارخانه کودآلی لاکان به عنوان محل تلنبار استفاده شده است.
اما به ‌نظرمی‌رسد با تکمیل ظرفیت کارخانه بازیافت و صحبت‌های نماینده رودبار در مجلس شورای اسلامی، تصمیم دیگری در حال اتخاذ است.
«مهرداد گودرزوند چگینی» نماینده مردم رودبار در مجلس، در نشست علنی روز (سه‌شنبه ۲۹ فروردین) مجلس شورای اسلامی در تذکر شفاهی خود ضمن تبریک روز ارتش در تذکری خطاب به وزیر کشور گفت: مشکل زباله گیلان با انتقال آن به رودبار حل نمی‌شود، شهرستان رشت۵۵ هکتار زمین دارد و نمی‌تواند مشکلات خود را حل کند.
براساس خبر خبرگزاری خانه ملت، نماینده مردم رودبار در مجلس شورای اسلامی در ادامه تصریح کرد: رودبار به عنوان پیشانی استان گیلان است، زباله شرق گیلان باید به همان منطقه که خودش محل تولید زباله است یا مناطق تحت پوشش استاندار انتقال یابد.
گودرزوند چگینی همچنین در پاسخ به پرسش پایگاه خبری مرور که چرا شرق استان را مناسب انتقال زباله‌ها می‌داند، گفت: چرا رودبار باید گزینه استان برای لندفیل جدید باشد؟ شهرستانی که پیشانی استان بوده و سال‌هاست با مشکل کمبود آب مواجه است، اکنون چرا باید با تهدید آلودگی آب‌های زیرزمینی در پی انتقال زباله روبه‌رو باشد؟ آیا استاندار موافق انتقال و دفن زباله‌های شرق استان در مناطق شرق استان است؟
عضو مجمع نمایندگان گیلان با تاکید بر اینکه آقایان مسوول استان در سال‌های گذشته اعتبارات و پول زیادی برای ساماندهی سراوان، احداث زباله‌سوز و کودآلی دریافت کردند و حالا باید در همان ۵۵هکتار اراضی سراوان، زباله‌های استان را مدیریت و تعیین تکلیف کنند، اضافه کرد: مسوولان مدیریت پسماند چه اصراری برای آلوده‌کردن مناطق جدید دارند. درحالی که می‌توانند مشکل را در همان محل سراوان با احداث زباله‌سوز حل کنند. چگینی تاکید کرد: به عنوان نماینده مردم رودبار در مجلس شورای اسلامی اجازه تخریب رودبار به بهانه انتقال زباله را نمی‌دهم.
همچنین گزارش‌های میدانی و اخبار حاکی از آن است که کارخانه کودآلی لاکان که از زمان بسته شدن لندفیل سراوان در روزهای پایانی اسفند ۱۴۰۱ تا‌کنون محلی برای دپوی پسماند شده است دیگر ظرفیت پذیرش زباله را ندارد و از دهیاران خواسته شده که در محل تحت مسوولیت خودشان فعلا پسماند را مدیریت کنند تا راهکاری جدید پیدا شود. این درحالی ‌است که از ابتدای سال ۱۴۰۲ در مناطقی که تا آن زمان پسماند خود را به سراوان می‌فرستادند جمع‌آوری زباله به ‌درستی و طبق زمان‌بندی مناسب انجام نشده است و برخی نقاط و روستاها حتی با انباشت زباله مواجه بوده‌‌اند که هرچند برای حل این مشکل جدید تا حدودی تلاش شد اما با تکمیل ظرفیت محوطه کارخانه کودآلی، باید منتظر چالشی جدید باشیم. ظرفیت اسمی کارخانه بازیافت گیلان (کودآلی) از اسفند ماه ۱۴۰۱ تا الان از ۳۰۰ تن به ۸۰۰ تن افزایش یافته اما با بررسی آنچه در جریان است و قدیمی و مستهلک‌بودن سوله‌هایی که در گذشته فعال بوده‌اند و اینکه خطوط جدید هم هنوز کاملا فعال نشده‌اند، می‌توان دریافت که این افزایش ظرفیت فقط اسمی بوده نه کاربردی!
آنچه برای همه بدیهی بوده است؛ بستن غیرکارشناسی لندفیل سراوان نه نتها مشکلات پسماند را حل نمی‌کند بلکه باعث پدید آمدن چالش‌های جدیدی خواهد بود و این فاجعه این روزها در حال وقوع است! لندفیل سراوان بدون جایگزین مناسب بسته شده است، زباله‌ها در محوطه کارخانه بازیافت کودآلی انباشته شده و نماینده رودبار هم نسبت به احداث دفنگاه زباله جدیدی در موقعیت جغرافیایی این شهرستان، واکنش شدیدی نشان داده است و پیشنهاد کرده است زباله‌ها به شرق استان انتقال یابد.
آنچه مهم است؛ چه شرق گیلان و چه غرب گیلان، سراوان یا لاکان؛ نیازمند مدیریت پسماند است نه تلنبار و انباشت زباله! تا زمانی‌که مدیریت صحیح و کارشناسی نباشد و هرگونه پیشنهاد یا انتقادی، فضاسازی نامیده می‌شود، در‌نهایت هر روز با چالشی جدید مواجه خواهیم بود. همان‌طور که با انباشت زباله در کارخانه کودآلی و گرم‌شدن هوا و نزدیکی این محل به بافت مسکونی، در روزهای آتی باید منتظر بروز مشکلاتی نظیر همان که سال‌ها در روستای سراوان شاهد آن بودیم این‌بار در لاکان باشیم.
حتی انتقال پسماند به مناطق جنوبی استان گیلان یا رودبار نیز مشکلی را حل نخواهد کرد. ابتدا باید مسوولان استانی بپذیرند که زیرساخت لازم و مناسب هنوز فراهم نشده است و پس از پذیرش این موضوع به‌دنبال راهکار باشند؛ نه شاهکاری‌سازی‌های پوپولیستی! از نکات مهم دیگر اینکه هرگونه انتقاد یا پیشنهادی نشان از دغدغه‌مندی دارد و نباید با دید فضاسازی سوء به آن نگاه کرد.
در جمع‌بندی مطالب و آنچه تا امروز گفته و نوشته شد، در واقع با نبود زیرساخت لازم، ابرچالش پسماند گیلان حل نمی‌شود فقط از محلی به محلی دیگر منتقل خواهد شد. همچنین باتوجه به واکنش نماینده رودبار، باید بپذیریم نسبت به مدیریت صحیح پسماند گیلان، حتی بین مسوولان استانی هم اتفاق نظر و اعتماد کافی وجود ندارد و چه‌بسا اگر به‌ جای رودبار محل دیگری در‌نظر گرفته شود با واکنش نماینده و مسوولان آن شهر و شهرستان روبه‌رو شویم. به ‌نظر می‌رسد ورود جدی و میدانی وزارت کشور و شفاف‌سازی، در حال حاضر بهترین راهکار خواهد بود.